مقاله تاریخی: نقد و بررسی تاریخ ایران در دوره مغول و تیموریان

موضوع مقاله: وزرای دوره مغول

نام درس: نقد و بررسی تاریخ ایران در دوره مغول و تیموریان و حکومتهای محلی

فهرست

1- مقدمه
2- اهمیت وزارت
3- وزرای ایرانی دوره مغول
محمود یلواچ (وزیر ایرانی چنگیزخان و اوگتای)
مسعود بیک بن محمود یلواج (وزیر کیوک و منگو)
امیراحمد بناکتی- وزیر قوبیلای قآن (یکی از چهار وزیر او)
4- وزرای عهد ایلخانان
سیف الدین بیتکچی (وزیر هلاکو)
شمس الدین جوینی (وزیر هلاکو، آباقا، احمد تکودار)
امبر بوقا (وزیر ارغون)
جلال الدین مخلص سمنانی (وزیر ارغوان)
سعد الدوله یهودی (وزیر ارغون)
خواجه صدرالدین اجمد خالدی زنجانی (وزیر گیخاتو)
جمال الدین دستجردانی (وزیر امور مالی باید و خان)
خواجه صدرالدین احمد زنجانی (وزیر غازان)
خواجه جمال الدین دستجردانی (وزیر غازان)
5- وزارت توأمان
خواجه رشیدالدین فضل الله و خواجه سعدالدین ساوجی (وزیر غازان، اولجایتو)
خواجه تاج الدین علیشاه جیلان و خواجه رشیدالدین (وزیر اولجایتو، ابوسعید خواجه علیشاه به طور مستقل - وزیر ابوسعید)
رکن الدین صاین (وزیر ابوسعید)
دمشق خواجه (وزیر ابوسعید)
غیاث الدین محمد بن رشید الدین و خواجه علاء الدین محمد (وزیر ابوسعید و ارپاخان)

فهرست منابع و مأخذ
1- آق سرائی، محمود بن محمد کریم، مسامره الاخبار و مسایره الاخبار، به سعی عثمان توران، بی جا، بی تا
2- اشپولر، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1380.
3- اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری، تهران: نامک، 1376.
4- اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ مغول (از حمله مغول تا تشکیل دولت تیموری)، تهران: امیر کبیر، 1379.
5- بیانی، شیرین، دین و دولت در ایرن عهد مغول، 2 ج، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1375.
6- بیانی، شیرین، مغولان و حکومت ایلخانان در ایران، تهران: سمت، 1379.
7- پطروشفسکی، تاریخ ایران کمبریج، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، 1379.
8- حمد الله مستوفی، ابن ابی بکر احمدبن نصر قزوینی، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی، تهران: امیر کبیر، 1329.
9- خواند میر، غیاث الدین بن همام الدین الحسینی، تاریخ حبیب السیر، ج3، تهران خیام، 1333.
10- خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین، دستور الوزرا، مصحح سعید نفیسی، تهران: اقبال 1317.
11- رشیدالدین فضل الله همدانی، جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، 2 ج، تهران: اقبال، 1338،
12- رشیدالدین فضل الله همدانی، مکاتب رشیدی، تصحیح محمد شفیع، لاهور: انتشارات کلیه پنجاب، 1945
13- رجب زاده، هاشم، خواجه رشید الدین فضل الله، تهران: انشارات طرح نو، 1377
14- شبانکاره ای، محمد بن علی، مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر، 1363.
15- القشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد، تاریخ الجایتو، به اهتمام مهین همبلی، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1348.
16- لمبتن، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشرنی، 1372.
17- میرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود، روضه الصفا، به تصحیح جمشید کیان فر، تهران، اساطیر، 1380.
18- مرتضوی، منوچهر، مسائل عصر ایلخانی، تهران: موسسه تاریخ و فرهنگ ایران، 1358.
19- ناصرالین منشی کرمانی، نسائم الاسحار من لطائم الاخبار (در تاریخ وزراء) به تصحیح میر جلال الدین حسینی ارموی (محدث)، تهران: دانشگاه تهران، 1338.
20- وصاف الحضره، فضل الله بن عبدالله شیرازی، تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار، به اهتمام محمد مهدی اصفهانی، بمبئی، 1269.

مقدمه
در تشکیلات اداری و کشوری و گاه لشکری، همواره وزیر نقش اول را ایفا کرده است. در طول تاریخ ایران وزارت، مهمترین رکن اداره کشور محسوب می شد چه در دورانی که ایرانی بر ایران حکومت می کرد و چه زمانی که مهاجمان بر این آب و خاک حکمرانی کردند، همه به کمک وزیران کاردان بوده. و اگر حاکمی از برکت وجود وزیر شایسته محروم بود به طور حتم عمر دولت او نیز کوتاه بود و اگر رعیت در آرامش و کشور در ثبات قرار می گرفت در سایه تدبیر و کفایت وزیر بود.

همه حکومت های بزرگ ایران چه در قبل از سلام و چه بعد از اسلام، جملگی وزرای مدبری را به خود دیده اند. آخرین ایشان، قبل از هجوم فعول، سلجوقیان بودند که با کمک وزاری کاردان توانستند یکی از بزرگترین امپراطوری ها را در زمان خود به وجود آورند و به وسیله همین وزرا توانستند آن قلمرو وسیع را اداره کنند. شاید یکی از دلایل افول زود هنگام و سریع خوارزمشاهیان تهی بودند حکومت ایشان از وزرای با کفایت بوده باشد. چنگیزخان و جانشینانش نیز به این نکته واقف بودند، حضور دیوانیان و وزراء ایرانی در دربار مغولان و همراهی ایشان در اداره قلمرو وسیع مغولان بدون شک بنا به درخواست مهاجمان بود.

جهت دانلود از فایل مارکت کلیک کنید