شاه پسند درختی (درختچه‌ای)؛ Lantana camara؛ Verbenaceae

نام فارسی: شاه پسند درختی (درختچه‌ای)

نام علمی: Lantana camara
نام های خارجی: Red (Yellow, Wild) Sage، Lantana

منشأ شاه پسند درختچه ای امریکای گرمسیری و نیمه گرمسیری بوده و متأسفانه امروزه در بسیاری از کشورها به دلیل رشد و انتشار سریع به عنوان گیاهی هرز مطرح شده است. شاه پسند درختچه ای در بسیاری از واریته های باغبانی، در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران به عنوان گیاه زینتی گل دار در باغپه ها کاشته می شود. در دانشگاه رامین این گیاه را می توان جلوی گروه علوم دام و سایت و نیز جاهایی دیگر مشاهده کرد.

به علت زیبایی گل ها و نیازهای نگهداری کم در طراحی منظر و باغ های شخصی و عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربردهای دارویی مهمی دارد که از آن جمله می توان به خاصیت ضد روماتیسمی (Antirhumatic) جوشاندۀ برگ های آن، که به آب حمام افزوده می شود، اشاره کرد. ولی به علت اینکه گیاهی سمی (Toxic plant) به شمار می رود، باید هر گونه استفاده دارویی از آن زیر نظر پزشک انجام گرفته و از هر گونه استفادۀ سرخود از آن پرهیز شود.

شاه پسند گیاهی با عادت رشد درختچه ای بوده و متعلق به تیرۀ شاه پسند (Verbenaceae) است. گفته شده که در صورت داشتن قیم می تواند حتی تا ارتفاع 15 متری رشد کند، ولی چنین ارتفاعی در ایران مشاهده نشده، بلکه ارتفاعی که معمولاً دیده شده ارتفاعی برایر 1 تا 3 متر است. این گونه به شدت متنوع، پیچیده و کمپلکس است، به طوری که حدود 600 رقم زینتی، وحشی و دورگه از آن وجود دارد. برگهای بیضی آن با آرایش متقابل روی ساقه های چهار گوش خاردار (کرکهای سفت) چیده شده اند. البته رقم های زینتی آن خار ندارند. تماس پوست با شاخ و برگ و خارهای آن موجب بروز خارش و ایجاد حساسیت می شود. گل آذین شاه پسند درختچه ای به صورت خوشۀ انتهایی با 20 تا 40 گل ظاهر می شود. رنگ گل ها در شاه پسند متنوع بوده و به رنگ های زرد، نارنجی، قرمز، سفید، صورتی و بنفش دیده می شود. گل ها به موازات مسن شدن تغییر رنگ می دهند، و این مسئله موجب می شود که گل آذین دو رنگ دیده شود.  

دمای حداکثر بحرانی تاکنون برای این درختچه به ثبت نرسیده است، ولی رشد شاخه های آن در حدود 5 درجه سانتی گراد متوقف می شود. با وجود اینکه شرایط خشک را به مدت طولانی تحمل می کند، ولی برای رشد بالقوه نیازمند خاک های همیشه مرطوب است، به  قدری رطوبت برای رشد آن تعیین کننده است که با وجود رطوبت کافی، در خاک های ضعیف و حتی شن تقریباٌ خالص رشد و نمو می کند. این درختچه خاصیت دگرآسیبی (Allelopathy) داشته و تندش بذر و رشد طولی ریشه های بسیاری از گیاهان را تحت تأثیر قرار می دهد.

تکثیر شاه پسند درختچه ای به وسیلۀ بذر، قلمه و خوابانیدن انتهایی صورت می گیرد. قسمت گوشتی میوه ار حذف کرده و آن را تحت شرایطی که گرما و نور کافی داشته باشد می کارند.